Στο άρθρο 5 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), προβλέπονται οι μέθοδοι επικοινωνίας της Φορολογικής Διοίκησης με τους φορολογουμένους. Παρά την ρητή πρόβλεψη για κοινοποίηση των πράξεων της Εφορίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η συνηθέστερη μέθοδος παραμένει ακόμα και σήμερα η αποστολή συστημένων επιστολών στην κατοικία ή την επαγγελματική εγκατάσταση του φορολογουμένου. Οι πράξεις αυτές είναι συνήθως δυσάρεστες στους φορολογουμένους διότι ως επί το πλείστον σχετίζονται με την επιβολή φόρου ή με την διενέργεια φορολογικού ελέγχου. Ιδιαίτερα δε την θερινή περίοδο κατά την οποία υποβάλλονται οι φορολογικές δηλώσεις και εκδίδεται ο μεγαλύτερος όγκος εκκαθαριστικών σημειωμάτων και πράξεων προσδιορισμού φόρου, η ανασφάλεια και το άγχος των φορολογουμένων εντείνεται.  

Για τον λόγο αυτό σας παρουσιάζουμε συνοπτικά τα συχνότερα «ραβασάκια», κάποια εκ των οποίων ενδέχεται να λάβετε εντός των επόμενων μηνών και σας καταγράφουμε τα απαραίτητα βήματα για την προστασία των συμφερόντων σας.  

Γενικά, οι ειδοποιήσεις της Φορολογικής Διοίκησης, τόσο στο στάδιο του ελέγχου όσο και κατά την τακτική εκκαθάριση, συνδέονται με σοβαρές συνέπειες για την οικονομική ζωή του φορολογούμενου. Ο χειρισμός της υπόθεσης απαιτεί ταχύτητα, ειδίκευση και συντονισμό.  

Ταχύτητα διότι οι φορολογικές διαδικασίες προβλέπουν πολύ σύντομες ανατρεπτικές προθεσμίες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων έχετε 30 ημέρες από την κοινοποίηση της πράξης για να ασκήσετε τα δικαιώματά σας.  

Ειδίκευση διότι η φορολογική νομοθεσία είναι ιδιαίτερα σύνθετη και συνεχώς μεταβαλλόμενη. Η πολυπλοκότητα των διατάξεων σε συνδυασμό με τις σύντομες προθεσμίες καθιστά την ειδίκευση εχέγγυο για την επιτυχή προάσπιση των συμφερόντων σας. Ένας εξειδικευμένος φορολογικός δικηγόρος με γνώσεις λογιστικής μπορεί να θέσει υπόψιν της διοίκησης τα πραγματικά περιστατικά – που θα του γνωρίσετε εγκαίρως- με τέτοιο τρόπο ώστε να ληφθούν υπόψιν και να οδηγήσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα. 

Συντονισμό διότι, η φορολογική διαδικασία απαιτεί διεπιστημονική συνεργασία (λογιστή και φορολογικού δικηγόρου) καθώς και αρμονική συνεργασία με τα κλιμάκια του ελέγχου.  

Εντολή ελέγχου 

Πρόκειται για έγγραφη ειδοποίηση της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία ενημερώνεστε για την διενέργεια φορολογικού ελέγχου εις βάρος σας. Σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, ο έλεγχος μπορεί να διενεργηθεί είτε από το γραφείο του ελεγκτή με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία (πχ. χρηματοοικονομικές καταστάσεις, δηλώσεις και έγγραφα που έχει υποβάλλει ο ίδιος ο φορολογούμενος) είτε επιτόπου. Με την πράξη αυτή δεν καταλογίζεται φόρος. Είναι η πρώτη πράξη, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη μίας σύνθετης διοικητικής διαδικασίας και η οποία συχνά καταλήγει σε διορθωτικό προσδιορισμό φόρου.  

Άμυνα φορολογουμένου: Σας προτείνουμε να επικοινωνήσετε άμεσα με εξειδικευμένο φορολογικό δικηγόρο. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότερες φορολογικές υποθέσεις καταλήγουν σε επαχθή αποτελέσματα λόγω του κακού χειρισμού κατά το στάδιο του ελέγχου. Η αντιμετώπιση των κλιμακίων ελέγχου χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη θα οδηγήσει κατά πάσα πιθανότητα σε σφάλματα, απώλεια δικαιωμάτων σας και εν τέλει σε καταλογισμό φόρου.  

Αίτημα για χορήγηση στοιχείων 

Στο στάδιο του φορολογικού ελέγχου ενδέχεται να σας ζητηθούν πληροφορίες, έγγραφα, αντίγραφα αυτών, βιβλία και στοιχεία και κάθε άλλο συναφές έγγραφο. Η μη έγκαιρη ανταπόκριση στο αίτημα της Φορολογικής Διοίκησης ενδέχεται να οδηγήσει σε πρόστιμο έως και 2.500€ καθώς επίσης και σε δυσμενή αποτελέσματα του φορολογικού ελέγχου.  

Άμυνα φορολογουμένου: Σας προτείνουμε να μην αμελείτε τις προσκλήσεις και τις ειδοποιήσεις της φορολογικής Διοίκησης. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να μην κατανοείτε πλήρως ή να μην κατέχετε τα σχετικά έγγραφα και πληροφορίες. Για τον λόγο αυτό, πρέπει από την έναρξη του ελέγχου να τελείτε υπό λογιστική και νομική καθοδήγηση.  

Προσωρινός διορθωτικός προσδιορισμός φόρου – σημείωμα διαπιστώσεων: 

Μετά την χορήγηση των σχετικών πληροφοριών και εγγράφων ή και χωρίς να σας ζητηθούν πληροφορίες, ο έλεγχος θα προχωρήσει στην έκδοση και κοινοποίηση προσωρινού διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. Στην ουσία πρόκειται για προσωρινό καταλογισμό φόρου, τόκων και προστίμων. Τα προσωρινά αποτελέσματα σας κοινοποιούνται προκειμένου να προβάλλετε νομικές και πραγματικές ενστάσεις. Η προθεσμία για την υποβολή των έγγραφων εξηγήσεων είναι συνήθως 20 ημερών. Εάν δεν υποβάλλετε εξηγήσεις, τα προσωρινά αποτελέσματα θα οριστικοποιηθούν ως έχουν.  

Άμυνα του φορολογουμένου: Το στάδιο των έγγραφων εξηγήσεων είναι το τελευταίο στάδιο αμφισβήτησης του ελέγχου κατά του διενεργούντος τον έλεγχο οργάνου. Αν απωλέσετε αυτό το δικαίωμα, θα πρέπει να στραφείτε κατά οριστικών και άμεσα εκτελεστών αποτελεσμάτων ενώπιον ιεραρχικώς προϊσταμένου οργάνου.  

Εκκαθαριστικό σημείωμα/ πράξη προσδιορισμού φόρου: 

Μετά την παρέλευση της 20μερης προθεσμίας για παροχή εξηγήσεων ή μετά την εκτίμηση των εξηγήσεών σας ή ακόμα και χωρίς έλεγχο στις περιπτώσεις του διοικητικού προσδιορισμού φόρου (πχ. πράξη διοικητικού προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ, πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος κλπ), εκδίδεται ο οριστικός προσδιορισμός φόρου. Πλέον, η Φορολογική Διοίκηση κατέχει εκτελεστό τίτλο δυνάμει του οποίου μπορεί να επιβάλλει αναγκαστικά μέτρα (πχ. κατάσχεση τραπεζικών λογαριασμών) για την ικανοποίησή της σε περίπτωση που δεν εξοφληθεί οικειοθελώς. Στο στάδιο αυτό, το όργανο που διενήργησε τον έλεγχο (αρμόδια Δ.Ο.Υ., ΚΕΜΕΕΠ, ΚΕΦΟΜΕΠ κλπ) απεκδύεται των αρμοδιοτήτων του. Όλες οι ενστάσεις απευθύνονται πλέον στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ), ένα ανεξάρτητο όργανο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. 

Άμυνα του φορολογουμένου: Οι ενστάσεις κατά του οριστικού προσδιορισμού φόρου (πχ. σιωπηρή απόρριψη επιφύλαξης που είχε υποβληθεί με την φορολογική δήλωση) ασκούνται με την λεγόμενη ενδικοφανή προσφυγή σε προθεσμία 30 ημερών. Ασκείται ατελώς, είτε από ιδιώτη είτε από δικηγόρο. Η άσκησή της δεν αναστέλλει την εκτέλεση εις βάρος του φορολογουμένου (πχ. κατάσχεση λογαριασμού). Ωστόσο, στην πράξη πολλές φορές η Διοίκηση δεν προβαίνει σε μέτρα αναγκαστικής είσπραξης πριν την έκδοση απόφασης από την ΔΕΔ. Σε κάθε περίπτωση, μαζί με την ενδικοφανή προσφυγή μπορεί να ασκηθεί και αίτηση αναστολής εκτέλεσης μέχρι την έκδοση απόφασης επί της ενδικοφανούς προσφυγής.  

Απάντηση επί Ενδικοφανούς Προσφυγής: 

Η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών οφείλει εντός 120 ημερών να αποφανθεί επί της ασκηθείσας ενδικοφανούς προσφυγής. Σε περίπτωση που δεν απαντήσει, θεωρείται ότι έχει απορρίψει σιωπηρώς την ενδικοφανή προσφυγή.  

Άμυνα του φορολογουμένου: Κατά της απορριπτικής ή εν μέρει απορριπτικής απόφασης της ΔΕΔ, ο φορολογούμενος μπορεί να ασκήσει προσφυγή ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων εντός προθεσμίας 30 ημερών. Προσοχή! Η άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προσφυγή στα Διοικητικά Δικαστήρια. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η προσφυγή στα δικαστήρια θεωρείται απαράδεκτη. 

Περισσότερες πληροφορίες για την άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής μπορείτε να δείτε στο Εγχειρίδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.  

Ατομική Ειδοποίηση καταβολής οφειλής/υπερημερίας: 

Σε περίπτωση μη καταβολής των οφειλόμενων ποσών (φόρων, τόκων και προστίμων), όπως αυτά προσδιορίστηκαν από την Πράξη Προσδιορισμού Φόρου (πχ. εκκαθαριστικό σημείωμα, πράξη προσδιορισμού ΕΝΦΙΑ κλπ) εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας (συνήθως 30 ημέρες για διορθωτικό προσδιορισμό κατόπιν ελέγχου και σε 3 έως 6 μηνιαίες ή διμηνιαίες δόσεις σε περίπτωση διοικητικού προσδιορισμού κατόπιν δήλωσης), η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αποστείλει ατομική ειδοποίηση καταβολής οφειλής/υπερημερίας. Αποτελεί μία προειδοποίηση ότι σε 30 ημέρες θα επισπευσθεί αναγκαστική εκτέλεση για την είσπραξη των οφειλόμενων ποσών.  

Άμυνα του φορολογουμένου: Σύμφωνα με το άρθρο 47 του ν. 4174/2013, η Φορολογική Διοίκηση δεν υποχρεούται να αποστείλει την παρούσα ειδοποίηση προκειμένου να κατάσχει χρήματα εις χείρας τρίτου (πχ. κατάσχεση τραπεζικού λογαριασμού). Συνεπώς, η αποστολή ης ατομικής ειδοποίησης συνήθως προμηνύει κατασχέσεις κινητής και ακίνητης περιουσίας. Πλέον, το στάδιο της αναγκαστικής είσπραξης βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και η νομική αρωγή είναι επιβεβλημένη. 

Συμβουλή:  

Οι φορολογικές υποθέσεις «χτίζονται» ήδη από τον φορολογικό έλεγχο. Αναθέστε το συντομότερο δυνατό την υπόθεσή σας στους κατάλληλους επαγγελματίες καθώς η απώλεια κάθε σταδίου της φορολογικής διαδικασίας μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας σας.