Η πανδημία του νέου κορωνοϊού έχει προκαλέσει «βίαιη» αλλαγή στην καθημερινότητα χιλιάδων επιχειρήσεων, οι οποίες υφίστανται τις συνέπειες τόσο των μέτρων που λαμβάνονται από την Πολιτεία όσο και της μείωσης της ζήτησης από το αγοραστικό κοινό. Ωστόσο, ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι, ιδίως στην Ελλάδα, περισσότερο από κάθε άλλον πλήττονται οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού. Το κλείσιμο των συνόρων, οι περιορισμοί στις πτήσεις εξωτερικού, τα μέτρα αποστασιοποίησης που πρόκειται να εφαρμοστούν εντός των τουριστικών μονάδων και το συναίσθημα του φόβου, που αναμένεται να καθοδηγήσει τις αποφάσεις σημαντικής μερίδας των πολιτών, αναμένεται να περιορίσουν πολύ τα έσοδα των τουριστικών επιχειρήσεων κατά την τουριστική περίοδο, η οποία άλλωστε θα έχει μειωμένη διάρκεια. Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να «υποχρεώσει» σημαντικό αριθμό τουριστικών επιχειρήσεων να στρέψουν την προσοχή τους σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίες αποσκοπούν στην αξιοποίηση του ποιοτικού εγχώριου τουρισμού και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου: Πρόκειται ιδίως για τον περίφημο «θεματικό τουρισμό».

Οι υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής ως μορφή θεματικού τουρισμού

Με τον Νόμο 4582/2018 (ΦΕΚ 208/11.12.2018, Τεύχος Α’), ρυθμίστηκε το πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας ειδικών μορφών τουρισμού, που, σύμφωνα με την διατύπωση του ίδιου του Νόμου, «ενθαρρύνουν την αλληλεπίδραση των επισκεπτών-τουριστών με το φυσικό περιβάλλον, τον ανθρώπινο παράγοντα, τις περιφέρειες και τους δήμους, προωθούν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στις τοπικές κοινωνίες και αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία του κάθε τόπου». Μία από τις ειδικές αυτές μορφές τουρισμού είναι ο αθλητικός τουρισμός, που, αναλόγως και της φύσεως και των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής, δύναται να παραμένει ενεργός και επικερδής για της επιχειρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Στην κατηγορία του αθλητικού τουρισμού έχει ενταχθεί από τον Νομοθέτη και ο τουρισμός υπαίθριων δραστηριοτήτων αθλητικής αναψυχής – περιπέτειας, που αποτελεί μορφή τουρισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από συμμετοχή σε δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής χωρίς ανταγωνιστικό χαρακτήρα. Ο επισκέπτης-τουρίστας επιλέγει τον τουριστικό προορισμό των διακοπών του με γνώμονα την πνευματική και σωματική ευεξία, γνωρίζοντας εκ των προτέρων τις δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής-περιπέτειας, που του παρέχει ο εκάστοτε προορισμός.

Το κίνητρο για την τουριστική επιχείρηση

Ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού είναι ότι παρέχει στον υποψήφιο επισκέπτη πλήθος επιλογών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ανεξαρτήτως των γεωγραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής, καθώς οι υπαίθριες αυτές δραστηριότητες αναπτύσσονται στη θάλασσα, σε λίμνες, σε ποτάμια, σε ορεινές, αλλά και σε αστικές περιοχές. Οι υπαίθριες δραστηριότητες διακρίνονται σε ήπιες και σε έντονες με κριτήριο τον βαθμό δυσκολίας της εκάστοτε δραστηριότητας. Με βάση τη γεωγραφική της θέση, η εκάστοτε τουριστική επιχείρηση δύναται να εντάξει στο πρόγραμμά της πλήθος δραστηριοτήτων.

Συγκεκριμένα, η τουριστική επιχείρηση που εδρεύει σε παραθαλάσσια περιοχή μπορεί να επιλέξει, μεταξύ άλλων, την οργάνωση δραστηριοτήτων κωπηλασίας, κυματοδρομίας, ιστιοσανίδας, αετοσανίδας (kite surfing), κολύμβησης με εξοπλισμό και αθλημάτων επί άμμου. Η τουριστική επιχείρηση που εδρεύει σε ορεινή περιοχή μπορεί να επιλέξει, μεταξύ άλλων, την οργάνωση δραστηριοτήτων ανάβασης, αναρρίχησης, εξερεύνησης σπηλαίων και ποδηλασίας βουνού. Αντίστοιχες επιλογές υφίστανται για κάθε είδους τουριστικές επιχειρήσεις (π.χ. κατάβαση με φουσκωτή βάρκα-rafting για τις παραποτάμιες περιοχές), ενώ υπάρχουν και προγράμματα όπως η πεζοπορία, το τρέξιμο, η ποδηλασία και η τοξοβολία, που αρμόζουν σε κάθε περιοχή, ανεξαρτήτως εποχής.

Το πρόβλημα

Ωστόσο, ενώ η θεσμοθέτηση των ειδών θεματικού τουρισμού ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ειδικά ως προς το ζήτημα των υπαίθριων δραστηριοτήτων αθλητικής αναψυχής-περιπέτειας το νέο Νομοθέτημα δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε. Συγκεκριμένα, ενώ η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού προϋπήρχε στην πράξη, διά του Νόμου 4582/2018 συνδέθηκε με τον υπό στενή εννοία «αθλητικό τουρισμό», γεγονός που έχει δυσμενείς συνέπειες για τις τουριστικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσφέρουν τις εν λόγω υπηρεσίες. Οι αρνητικές συνέπειες έγκεινται στην αυστηρή γραφειοκρατία που επιβάλλεται για την αδειοδότηση κάθε διοργάνωσης αθλητικού τουρισμού κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ίδιου Νόμου, καθώς και στην υπ’ αριθμόν 16795/2019 (ΦΕΚ 3512/19.09.2019, τεύχος Β’) Υπουργική Απόφαση.

Το μέτρο αυτό είναι άκρως ανεπιεικές για τις τουριστικές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τις υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής. Σύμφωνα με την συντριπτική πλειονότητα των εκπροσώπων του τουριστικού χώρου, οι ως άνω δραστηριότητες δεν πρέπει να συνδέονται με τον αθλητικό τουρισμό, καθώς δεν σχετίζονται με την οργάνωση αθλητικών αγώνων. Άλλωστε, το περιβάλλον λειτουργίας του κλάδου του τουρισμού είναι παγκοσμιοποιημένο και η ανωτέρω κατηγοριοποίηση έρχεται σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στα υπόλοιπα κράτη, όπου αθλητισμός και υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής δεν συνδέονται επ’ ουδενί ως έννοιες.

Η άσκηση έντονης κριτικής και πιέσεων από την πλευρά των τουριστικών επιχειρήσεων προς την Πολιτεία είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των αυστηρών γραφειοκρατικών διατυπώσεων σε ορισμένη κατηγορία δραστηριοτήτων, ιδίως σε εκείνες που λαμβάνουν χώρα στη θάλασσα ή σε λιμένα. Αντιθέτως, και υπό την επιφύλαξη μελλοντικής έκδοσης νέας Υπουργικής Απόφασης, οι λοιπές υπαίθριες δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής απαλλάσσονται εν τοις πράγμασι από τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις.

Οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις

Ειδικά για την διοργάνωση αθλητικών, κολυμβητικών και ναυταθλητικών δραστηριοτήτων στον αιγιαλό, στην παραλία, στη χερσαία ζώνη λιμένων, στην θαλάσσια ζώνη λιμένων και στον θαλάσσιο χώρο, έχει θεσπιστεί ειδική διαδικασία αδειοδότησης, η οποία ορίζεται στην υπ’ αριθμόν 16795/2019 (ΦΕΚ 3512/19.09.2019, τεύχος Β’) Υπουργική Απόφαση. Η τουριστική επιχείρηση που διοργανώνει τις ως άνω δραστηριότητες οφείλει να υποβάλλει  στην οικεία Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισμού του Υπουργείου Τουρισμού πλήθος δικαιολογητικών ανά διοργάνωση, ενώ οφείλει να πληρώνει και παράβολο 150 € υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.

Συγκεκριμένα, θα πρέπει να προσκομίζει υπεύθυνη δήλωση, στην οποία θα βεβαιώνει, μεταξύ άλλων, ότι σκοπός της διοργάνωσης είναι η αναψυχή των συμμετεχόντων και όχι η αγωνιστική τους διάκριση, ότι η τουριστική επιχείρηση φέρει την ευθύνη της διεξαγωγής, ότι έχει λάβει όλα τα απαραίτητα απαριθμούμενα μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια των συμμετεχόντων και των θεατών και άλλα αντίστοιχα. Εφόσον η τουριστική επιχείρηση είναι νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων κερδοσκοπικού χαρακτήρα θα πρέπει να προσκομίζει στην ανωτέρω υπηρεσία και αντίγραφο του Καταστατικού της, από το οποίο θα πρέπει να προκύπτει ότι ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα αθλητικού τουρισμού. Τέλος, ανάλογα με τη φύση της αθλητικής δραστηριότητας, θα πρέπει να προσκομίζει σύμφωνη γνώμη ή άδεια της εκάστοτε αρμόδιας δημόσιας αρχής (π.χ.Δήμος/λιμενική αρχή).

Συμπέρασμα

Στη δύσκολη συγκυρία που βιώνει ήδη ο τομέας των τουριστικών επιχειρήσεων στη χώρα μας, υπό το βάρος της μείωσης της ζήτησης και της αύξησης των ακυρώσεων των κρατήσεων, αποτελεί αδήριτη ανάγκη η ποικιλότροπη στήριξη της Πολιτείας διά της άμβλυνσης των πάσης φύσεως γραφειοκρατικών εμποδίων και της στήριξης των καινοτόμων πρακτικών, οι οποίες δύνανται να επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο, να συμβάλλουν στην διατήρηση των θέσεων εργασίας και να αποτελέσουν «σωσίβιο» για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Ο Έλληνας νομοθέτης θα πρέπει να ακολουθήσει την πεπατημένη των υπολοίπων κρατών και να αποσυνδέσει τις υπαίθριες δραστηριότητες από τις υπερβολικά αυστηρές γραφειοκρατικές απαιτήσεις που απαιτούνται για τον υπό στενή εννοία «αθλητικό τουρισμό».