Ο κλάδος του τουρισμού έχει δεχθεί πολύ ισχυρά πλήγματα λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί σε παγκόσμιο επίπεδο κατά της διάδοσης του νέου κορωνοϊού. Οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν έλθει αντιμέτωπες με πολύ σημαντική μείωση της ζήτησης, καθώς και με πλήθος ακυρώσεων των κρατήσεων στις οποίες είχαν προβεί οι πελάτες τους ενόψει της θερινής περιόδου. Στο πλαίσιο λήψης μέτρων για την οικονομική ενίσχυση των πληττόμενων επιχειρήσεων, στην από 13.04.2020 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 84/13.04.2020, Τεύχος Α) συμπεριλαμβάνονται ρυθμίσεις, οι οποίες έχουν ως σκοπό την «ανακούφιση» των τουριστικών επιχειρήσεων από την υποχρέωση άμεσης επιστροφής τυχόν προκαταβολής που είχαν λάβει από πελάτες ή άλλες τουριστικές επιχειρήσεις, ενόψει της κατάρτισης σύμβασης, η οποία τελικώς ακυρώθηκε.

1)Καταγγελία συμβάσεων παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων και πελατών

Πεδίο εφαρμογής

Στο άρθρο 70 της ως άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ρυθμίζονται τα ζητήματα που αφορούν την καταγγελία συμβάσεων παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων και των πελατών τους, εφόσον αυτή λαμβάνει χώρα από τις 25 Φεβρουαρίου 2020 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Οι συμβάσεις αυτές μπορεί να είναι είτε μεμονωμένες είτε με τη μορφή οργανωμένου ταξιδιού (πακέτου). Η σχετική ρύθμιση εφαρμόζεται α)ανεξαρτήτως προέλευσης της καταγγελίας της σύμβασης, β)ανεξαρτήτως του κράτους όπου κατοικεί ή εδρεύει ο πελάτης και γ)ανεξαρτήτως του εφαρμοστέου δικαίου που ενδέχεται να έχει συμφωνηθεί μεταξύ των μερών, εφόσον πρόκειται για δικαιώματα που προβλέπονται από την ενωσιακή νομοθεσία.

Η έννοια της τουριστικής επιχείρησης για τους σκοπούς της παρούσας ρύθμισης εξειδικεύεται στο άρθρο 1 του Νόμου υπ’ αριθμόν 4276/2014 (ΦΕΚ 155/30.07.2014,Τεύχος Α’) και, όλως ενδεικτικώς, καταλαμβάνει κάθε είδους τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενώνες φιλοξενίας νέων, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις-camping κλπ), τουριστικά γραφεία, γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων, ναυλομεσιτικά γραφεία και εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής (συνεδριακά κέντρα, τουριστικούς λιμένες, ορειβατικά καταφύγια, θεματικά πάρκα, χιονοδρομικά κέντρα κλπ).

Η έννοια του πελάτη εξειδικεύεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 70 της ως άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου και συμπεριλαμβάνει α) καταναλωτές, β) φυσικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων αντιπροσώπων μικρών επιχειρήσεων, αυτοαπασχολουμένων ή ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι κάνουν κρατήσεις για ταξίδια που σχετίζονται με την επιχειρηματική ή την επαγγελματική τους δραστηριότητα, γ) φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία, ενεργώντας για σκοπούς που αφορούν στην εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή επαγγελματική τους δραστηριότητα, συνάπτουν συμβάσεις με τουριστικές επιχειρήσεις για τον διακανονισμό επαγγελματικών ταξιδιών, συμπεριλαμβανομένων συνεδρίων ή σεμιναρίων, και δ) φυσικά ή νομικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων σχολείων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και μη κερδοσκοπικών συλλόγων, τα οποία συνάπτουν συμβάσεις με τουριστικές επιχειρήσεις για τον διακανονισμό ταξιδιών που προσφέρονται περιστασιακά και σε μη κερδοσκοπική βάση σε περιορισμένη ομάδα ταξιδιωτών και δεν απευθύνονται στο ευρύ κοινό.

Δυνατότητες της τουριστικής επιχείρησης

Σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης, παρέχεται στην τουριστική επιχείρηση η δυνατότητα, αντί να επιστρέψει οποιοδήποτε ποσό έχει καταβάλει ο πελάτης ως προκαταβολή, εγγύηση, αρραβώνα, μερική ή ολική εξόφληση ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή για την εκτέλεση της σύμβασης, να προσφέρει στον πελάτη της το ίδιο ποσό σε πιστωτικό σημείωμα (voucher), το οποίο έχει ισχύ για 18 μήνες από την ημερομηνία έκδοσής του. Δυνάμει του ως άνω πιστωτικού σημειώματος, η τουριστική επιχείρηση θα υποχρεούται να προσφέρει στον πελάτη εντός 18 μηνών την παροχή τουριστικής υπηρεσίας όμοιας ή αντίστοιχης με αυτήν στην οποία αφορούσε η καταγγελθείσα σύμβαση.

Η τουριστική επιχείρηση οφείλει να ενημερώσει εγγράφως σε σταθερό μέσο (=το μέσο που επιτρέπει στον ταξιδιώτη ή στον έμπορο να αποθηκεύει πληροφορίες, που απευθύνονται προσωπικά σε αυτόν, κατά τρόπο προσπελάσιμο για μελλοντική αναφορά επί χρονικό διάστημα επαρκές για τους σκοπούς που εξυπηρετούν οι πληροφορίες και που επιτρέπει την ακριβή αναπαραγωγή των αποθηκευμένων πληροφοριών) τον πελάτη της για την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος εντός 30 ημερών από την ημερομηνία καταγγελίας της σύμβασης ή, σε περίπτωση που η σύμβαση έχει καταγγελθεί πριν από τις 13 Απριλίου 2020, εντός 30 ημερών από την ανωτέρω ημερομηνία. Σε αυτή την περίπτωση, ο πελάτης αποδέχεται υποχρεωτικά την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος (voucher) και δεν δικαιούται να αξιώσει την επιστροφή του ποσού που είχε καταβάλει.

Ωστόσο, εάν η τουριστική επιχείρηση δεν ενημερώσει εγγράφως και εμπροθέσμως τον πελάτη της για την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος, τότε χάνει το σχετικό δικαίωμα και οφείλει να επιστρέψει στον πελάτη της το οφειλόμενο χρηματικό ποσό (προκαταβολή, εγγύηση κλπ). Αντίστοιχα, εάν ο πελάτης δεν χρησιμοποιήσει το πιστωτικό σημείωμα εντός 18 μηνών από την ημερομηνία έκδοσής του, ή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν καταστεί δυνατή η σύναψη νέας σύμβασης παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ της τουριστικής επιχείρησης και του πελάτη εντός του ανωτέρω διαστήματος, η τουριστική επιχείρηση υποχρεούται να του επιστρέψει το ως άνω καταβληθέν χρηματικό ποσό.

Ειδικές περιπτώσεις

Εάν η συνολική αξία της τουριστικής υπηρεσίας που θα επιλέξει ο πελάτης εντός των 18 μηνών είναι μικρότερη από την αξία του πιστωτικού σημειώματος, ο πελάτης δύναται να επιλέξει είτε α) να λάβει νέο πιστωτικό σημείωμα για το ποσό που αντιστοιχεί στη διαφορά της τιμής, με διάρκεια που θα συμφωνείται ελεύθερα μεταξύ των μερών, είτε β) να του επιστραφεί το αργότερο έως τον χρόνο λήξης ισχύος του αρχικού πιστωτικού σημειώματος το ποσό που αντιστοιχεί στη διαφορά της αξίας.

Εάν η συνολική αξία της τουριστικής υπηρεσίας που θα επιλέξει ο πελάτης υπερβαίνει την αξία του πιστωτικού σημειώματος, η διαφορά καταβάλλεται από τον πελάτη στην τουριστική επιχείρηση.

2)Καταγγελία συμβάσεων παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων

Πεδίο εφαρμογής

Στο άρθρο 71 της ως άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ρυθμίζονται τα ζητήματα που αφορούν την καταγγελία συμβάσεων παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ τουριστικών επιχειρήσεων, εφόσον αυτή λαμβάνει χώρα από τις 25 Φεβρουαρίου 2020 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Οι συμβάσεις αυτές μπορεί να είναι είτε μεμονωμένες είτε με τη μορφή οργανωμένου ταξιδιού (πακέτου).Η εν λόγω ρύθμιση εφαρμόζεται α)ανεξαρτήτως προέλευσης της καταγγελίας της σύμβασης, β)ανεξαρτήτως του κράτους όπου κατοικεί ή εδρεύει η τουριστική επιχείρηση που έχει καταβάλει χρήματα στην οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση και γ)ανεξαρτήτως του εφαρμοστέου δικαίου που ενδέχεται να έχει συμφωνηθεί μεταξύ των μερών, εφόσον πρόκειται για δικαιώματα που προβλέπονται από την ενωσιακή νομοθεσία.

Για την έννοια της τουριστικής επιχείρησης, η οποία εξειδικεύεται στο άρθρο 1 του Νόμου υπ’ αριθμόν 4276/2014 (ΦΕΚ 155/30.07.2014,Τεύχος Α’), ισχύουν όσα εξετέθησαν ανωτέρω.

Δυνατότητες της οφειλέτριας τουριστικής επιχείρησης

Σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης από οποιοδήποτε μέρος, παρέχεται στην οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση η δυνατότητα, αντί να επιστρέψει οποιοδήποτε ποσό έχει καταβάλει η αντισυμβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση ως προκαταβολή, εγγύηση, αρραβώνα, μερική ή ολική εξόφληση ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή για την εκτέλεση της σύμβασης, να προσφέρει σε αυτήν το ίδιο ποσό σε πιστωτικό σημείωμα (voucher), το οποίο έχει ισχύ για 18 μήνες από την ημερομηνία έκδοσής του. Δυνάμει του ως άνω πιστωτικού σημειώματος, η οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση θα υποχρεούται να προσφέρει στην αντισυμβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση την παροχή τουριστικής υπηρεσίας όμοιας ή αντίστοιχης με αυτήν στην οποία αφορούσε η καταγγελθείσα σύμβαση.

Η οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση οφείλει να ενημερώσει εγγράφως σε σταθερό μέσο (βλ. ανωτέρω) την αντισυμβαλλόμενή της για την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος εντός 30 ημερών από την ημερομηνία καταγγελίας της σύμβασης ή, σε περίπτωση που η σύμβαση έχει καταγγελθεί πριν από τις 13 Απριλίου 2020, εντός 30 ημερών από την ανωτέρω ημερομηνία. Σε αυτή την περίπτωση, η αντισυμβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση αποδέχεται υποχρεωτικά την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος (voucher) και δεν δικαιούται να αξιώσει την επιστροφή του ποσού που είχε καταβάλει.

Ωστόσο, εάν η οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση δεν ενημερώσει εγγράφως και εμπροθέσμως την αντισυμβαλλόμενή της για την προσφορά του πιστωτικού σημειώματος, τότε χάνει το σχετικό δικαίωμα και οφείλει να επιστρέψει σε αυτήν το οφειλόμενο χρηματικό ποσό (προκαταβολή, εγγύηση κλπ). Αντίστοιχα, εάν η αντισυμβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση δεν χρησιμοποιήσει το πιστωτικό σημείωμα εντός 18 μηνών από την ημερομηνία έκδοσής του, ή εάν για οποιονδήποτε λόγο δεν καταστεί δυνατή η σύναψη νέας σύμβασης παροχής τουριστικών υπηρεσιών μεταξύ των δύο τουριστικών επιχειρήσεων, η οφειλέτρια τουριστική επιχείρηση υποχρεούται να επιστρέψει στην αντισυμβαλλόμενή της το ως άνω καταβληθέν χρηματικό ποσό.